Wanneer men slapen gaat

Want tussen droom en daad

Staan wetten in de weg

En praktische bezwaren,

En ook weemoedigheid

Die niemand kan verklaren,

En die des avonds komt,

Wanneer men slapen gaat.

Willem Elsschot

Ik leef met illusies. Weggestopte onstilbare verlangens naar wat misschien ooit komt, maar waarschijnlijk nooit. Dat is nu eenmaal het wezen van een illusie. Illusies zijn per definitie mooi, ideaal zelfs, want ze hebben geen nadelen of consequenties. De werkelijkheid is precies andersom. Daar heeft alles nadelen en consequenties.

Hoe realistisch ik enerzijds ook probeer te zijn, anderzijds kan ik niet zonder illusies: een diep verlangen naar paradijselijke dingen. Het paradijs bestaat al niet meer sinds mensenheugenis en het heeft op aarde misschien nooit bestaan, maar dat is natuurlijk geen reden om er niet naar te verlangen.

Af en toe prikt iemand één van mijn illusies door en maakt me duidelijk dat dit het was. Dat het voorbij is en nooit meer terug zal komen. Of dat er niet méér is en dat er nooit méér zal komen. Dat blijft een schok. Telkens weer, ook al ben ik heel wat gewend.

Soms is het een beving die slechts wanden laat trillen, soms is er een enorme ravage waarbij een groot deel wordt vernietigd waarvan ik tot dan toe had aangenomen dat het solide was. Altijd is er daarna het verdriet en de doffe pijn van gemis van dingen die waren of dingen die nooit zijn geweest. Voor verdriet maakt dat niets uit.

Verdriet en pijn trekken op den duur weg, maar nooit helemaal. Er komt weemoed bij. Andere weemoed. De doffe weemoed van het onvervulbare verdringt de milde weemoed van het onvervulde. Zo houden bestaande en vergane illusies samen de weemoed op het peil waarmee ik vertrouwd ben geraakt.

En toch. Toch blijf ik hopen dat er een paar illusies zijn die zullen verdwijnen omdat ze werkelijkheid worden, vaak tegen beter weten in. Maar zover is het niet, waarschijnlijk nooit meer. 

Tot dan zal weemoed blijven als trouwe en onvermijdelijke metgezel
"die des avonds komt wanneer ik slapen ga."

(Blogje eerder gepubliceerd in 2009)