Het Verloren Paradijs

Na een blogje waarin ik had geschreven dat ik “leefde met een diep verlangen naar paradijselijke dingen” (nou ja, diep was nogal overdreven) vroeg (Belgische) Maria:

Willem vertel me eens... wat zijn paradijselijke dingen?
Wat is een paradijs trouwens....?

Tja daar stond ik dan. Met een mond vol eigen tanden. Nooit over nagedacht! Vreemd eigenlijk, want wat is er nou mooier dan te denken aan het Paradijs, dat is toch het mooiste dat een mens kan bedenken? 

Le paradis, Rodolpho Arellano

Omdat je altijd moet beginnen bij het begin, ben ik maar begonnen met vraag twee: Wat is het Paradijs.……?  Zelfs al ken je de Bijbel alleen maar van horen zeggen, iedereen weet dat het Paradijs volgens de Bijbel ooit de hemel op aarde was. Het was de plek waar Adam en Eva hebben gewoond totdat ze er, door de toen-nog-niet-zo-Lieve-Heer, uit werden gebonjourd omdat ze een appeltje hadden gegeten van de enige boom waarvan dat niet mocht. Kinderachtig, maar waar.

Tot mijn verrassing blijkt het formeel  niet juist om die plek het Paradijs te noemen, want in het scheppings­verhaal wordt het woord Paradijs nergens gebruikt. Daar heet het “de Hof van Eden”. Over die kleinigheid stap ik nu maar even heen.

Het is een prachtig verhaal. Als je niet wist dat het in de Bijbel stond, zou je denken dat het een sprookje is. Dieren treden wel vaker pratend op in sprookjes. Roodkapje, de Wolf en de Zeven Geitjes, de Vos en de Raaf en ga zo maar door. Over sprookjes moet je niet nadenken, want wat daarin gebeurt, kan helemaal niet. Je kunt het je niet eens voorstellen: een wolf die zeven geitjes heel doorslikt en die er dan weer springlevend uitkomen als ie wordt opengesneden. Moet een flinke wolf geweest zijn! Het gaat in een sprookje dan ook helemaal niet om een weergave van de wekelijkheid, maar om de moraal.

Misschien is het verhaal over het Paradijs net zo bedoeld als een sprookje, en gaat het niet om het verhaal maar om de moraal. Wat die moraal is, is overigens niet helemaal duidelijk. Is het: gij zult niet begeren, zelfs geen appel; je krijgt in het leven geen tweede kans; laat je nooit verleiden; vrouwen zij gemakkelijker te verleiden dan mannen; luister niet naar sprekende slangen; op zonde volgt straf of allemaal tegelijk?

Probeer je de situatie eens voor te stellen. De meest fantastisch tuin die je kunt bedenken, de natuur op z’n mooist, kabbelende beekjes, misschien wel een breed zandstrand aan een hemelsblauwe zee met het eeuwige geruis van de branding? Bloeiende bloemen in alle kleuren, bomen vol heerlijk smakende rijpe vruchten. En Adam die overal van mag eten behalve van één boom. Niet erg, er waren vruchten genoeg, dus dat deed hij niet.

Toch was het niet helemaal een ideaal vakantieoord, want Adam was tuinman. Hij moest in z’n dooie eentje de hof bewerken. Lijkt me een knappe klus. Ik weet hoe enorme bewerkelijk een tuin is en ik hoop dat het Paradijs heel wat groter is geweest dan de paar duizend meter die wij hebben. Waarmee hij dat moest doen is ook onduidelijk, want over tuingereedschap wordt niet gesproken. 

Bovendien was het er in het begin een onvoorstelbaar saaie boel want Adam was helemaal alleen, er bestonden nog geen beestjes. God vond dat bij nader inzien toch zielig. Toen maakte Hij voor Adam even alle dieren die er bestaan en Adam kreeg er nog een klusje bij: al die dieren een naam geven. Een heel werk moet dat zijn geweest, want de biologen zijn er heden ten dage nog niet mee klaar.

Het Paradijs begon nu steeds meer op een paradijs te lijken: gonzende insecten, fladderende kleurige vlinders, zingende vogels. Allemaal dieren die elkaar niet naar het leven stonden; leeuwen vredig naast lammetjes enzovoort. Geen andere geluiden dan van dieren en de wind. Kan het mooier? Jazeker, gezelschap in het algemeen en van een vrouw in het bijzonder! Toen maakt God Eva voor hem en alles werd anders. Het had even geduurd, maar het Paradijs was klaar. 

Maar dan wordt het nog moeilijker om het je voor te stellen. Hoe zou dat dan zijn gegaan met de vleesetende dieren? Zouden de leeuwen ook planten hebben gegeten, zouden mieren geen onderlinge oorlog hebben gevoerd, waar moesten de sperwers en visarenden en jachtluipaarden van leven? En daar tussendoor liepen Adam en Eva in hun blootje. Naturisten avant la lettre. Niet gehinderd door bloeddorstige muggen. Ideaal temperatuurtje natuurlijk, want ze konden niet aan berenvellen komen zonder beren te doden en dat mocht niet want het was het Paradijs en omdat het het Paradijs was ging er nooit iemand of iets dood.

Dan duikt er ineens een slang op die kan praten. Nou kan een slang heel bijzondere dingen met z’n bek, dingen die geen ander dier kan, maar praten kan niet. Daar heb je minimaal stembanden voor nodig. Enfin, hoe dan ook, de slang haalt Eva over om iets te doen wat ze niet mocht. Verleiden heette dat toen ook al. Bij Adam had de slang dat niet eens geprobeerd maar bij Eva bleek het een makkie. In dit geval om een hap van een appel te nemen. Ook al raar. In de eerste plaats groeiden er op de plek waar het paradijs zou zijn geweest volgens deskundigen geen appels, wel perziken en perziken zijn veel lekkerder dan appels, dus het is waarschijnlijk een perzik geweest. In de tweede plaats: hoe wist de slang eigenlijk dat die perzik zo lekker was? Dan moet ie er zelf van hebben gegeten of glashard hebben gelogen. En als alles ideaal was zoals in het Paradijs, dan wordt er natuurlijk helemaal niet gelogen. Je komt er niet eens op het idee, dus er klopt alweer iets niet.

 Michelangelo: De Zondval, Adam en Eva in het Paradijs

Dat Adam en Eva in hun nakie liepen hadden ze niet eens in de gaten of ze vonden het prima. Als je jong bent en het lekker weer is begrijp ik dat. Maar toen ze van die zogenaamde appel hadden gegeten was dat meteen over. Raar eigenlijk. Ze schaamden zich ineens. Nou hadden ze al tijden met elkaar opgetrokken in elkaars blootje en dan ineens gaan schamen? Hoe het ook zei, ze gingen zich bedekken, in ieder geval voor een klein stukje. Volgens de Bijbel deden ze dat met schortje van vijgenblad. Dan vraagt een mens zich onwillekeurig af hoe Adam en Eva in ’s hemels naam die vijgenbladen aan elkaar prutsten en op hun plek wisten te houden. Touwtjes waren er niet en veiligheidsspelden moesten nog worden uitgevonden. Het moet een enorm getob zijn geweest. 

“Je moet gewoon niet te diep nadenken, dan klopt alles” heeft Herman Finkers eens gezegd. Dat lijkt me ook in dit geval het beste.

Afijn, om kort te gaan, zo is het Paradijs op aarde verloren gegaan.

(wordt vervolgd)