Veel Wijzen?

Je mag op wetenschappelijke gronden twijfelen aan het werkelijkheidsgehalte van verschillende gebeurtenissen zoals die in de Bijbel zijn beschreven. Toch heeft dat maar een zeer beperkte invloed op de beleving van de gelovigen. Die discussies beperken zich voornamelijk tot theologen, antropologen en historici. Voor zover onomstreden is aangetoond dat de Bijbeltekst niet de feiten weergeeft (zoals een ronde aarde en de evolutietheorie) wordt dat uiteindelijk door de Kerk erkend en gaat men over tot de orde van de dag. De Bijbeltekst is dan op die plek 'figuurlijk bedoeld'. Zou dat ook voor de rest van de Bijbel gelden vraag ik me wel eens af?

Geloof blijkt geloof, daar blijken een paar wetenschappers weinig aan te kunnen veranderen. Het is vaak tegen de leer (belangen) van de Kerk en de Kerk heeft zich daarom in het verleden vaak en heftig verzet tegen wetenschappelijke constateringen die strijdig waren met de letterlijke Bijbeltekst (Copernicus, Galilei). 

Maar voor geloof is het helemaal niet belangrijk wat nou 'echt waar' is. De meeste christelijke gelovigen kennen de Bijbel alleen deels en dan nog 'van horen zeggen'. Niemand weet in welk jaar Jezus is geboren en al helemaal niet op welke dag. Dat weerhoudt weinigen ervan om Kerst - een Germaans feest - om te bouwen naar de geboortedag van Jezus. Waarom zou je ook?

Vandaag las ik in het Algemeen Dagblad dat de Wijzen uit China kwamen en helemaal niet met z’n drieën waren. “Brent Landau, een bijbelspecialist van de universiteit van Oklahoma weet het zeker: de drie koningen kwamen uit China. Ook waren het er meer dan drie. Landau trekt zijn conclusie op basis van een Syrisch manuscript. …… Het door Landau bestudeerde manuscript uit de achtste eeuw, dat zich in de Vaticaanse archieven bevindt, spreekt evenmin van drie wijzen, maar van een groot aantal magiërs. De mannen zouden niet uit Perzië komen, maar uit Shir. Shir wordt vandaag de dag geïdentificeerd met China.” Aldus het AD.

Hoe het ook zei, het Kerstverhaal verandert er niet door. Dat de Wijzen met z’n drieen waren is een legende. In de Bijbel staat nergens hoeveel het er waren. Dat is pas later bedacht omdat er drie geschenken worden genoemd. Zo blijft de zaak lekker overzichtelijk. De legendevorming heeft de Wijzen in de loop van de eeuwen zelfs namen en een uiterlijk gegeven:

Balthasar      40, een zwarte man met baard                Saba (Ethiopië)

Melchior        60, een blanke bebaarde grijsaard           Europa                

Caspar          20, een jonge man                               Azië                   

Zo wordt deze legende een mooi verhaal. Zoals alle legendes dat zijn geworden. Bijbel en legendes zijn alleen nog door theologen en bijbelkenners uit elkaar te halen. Sterker nog: de Rooms Katholieke kerk heeft sommige legendes bedacht omdat dat zo goed uitkwam. Maar waarom ook niet, je moet ergens in geloven en dan kan je beter geloven in iets moois en iets dat we ons kunnen voorstellen. Zo hebben de Bijbelse legendes in de loop der eeuwen o.a. prachtige kunst opgeleverd. 

De aanbidding van de Magiers - Abraham Bloemaert 1624

De suggestie dat de bevindingen van Landau in tegenspraak zouden zijn met het Kerstverhaal uit het evangelie van Mattheus, lijkt me onjuist. Integendeel, het bevestigt juist een deel ervan. De Wijzen kwamen - ook volgens dit onderzoek - wel degelijk uit het oosten en of het er nou drie of meer waren lijkt mij niet van doorslaggevend belang. Alleen als hij zou hebben aangetoond dat de magiërs totaal niet wijs waren zou dat misschien een schok hebben geven. De kans daarop lijkt me minimaal. De Wijzen brachten geschenken en toonden daarmee hun respect en dat is op zich al voldoende bewijs voor wijsheid. Vrede begint immers met respect. Misschien is dat de moraal. Legende of niet.