Gratis bestaat niet

Eind 60-er jaren bestond er een grote woning- en telefoonschaarste. Dat het ernstig was met de woningen, bleek wel uit de term ‘woningnood’ die daarvoor werd gehanteerd. Dat het bijna net zo was met de schaarste aan telefoonaansluitingen wist iedereen, maar de term ‘telefoonnood’ heeft het nooit gehaald.

Degene die de mobieltjes moest uitvinden was nog niet geboren. Om vóór je pensioen aan een telefoonaansluiting te komen, was het noodzakelijk om over de juiste relaties te beschikken. Omdat ik geen oom had bij de PTT, moest ik het hebben van een alternatief. Next best was een brief van een werkgever die - bij voorkeur - tot de overheid behoorde. Kortom een brief van mijn baas, de directeur van het GRC (Gemeentellijk Rekencentrum Rotterdam).


Nu is die baas nooit kinderachtig in dit soort zaken geweest en zie daar: na een vrouw, een auto en een huis had ik ook binnen enkele maanden telefoon. (Ter geruststelling: met de eerste 3 verworvenheden had mijn baas niet van doen). Zijn zeer-welwillende-medewerking had mij moeten alarmeren, maar ik was toen nog behoorlijk naïef. 

De aanleg had heel wat meer voeten in de aarde (ook letterlijk) dan tegenwoordig. Men nam nog aan dat iedereen telefoon wilde, dus ook in nieuwbouw huizen ontbrak de inpandige voorbereiding. Uiteindelijk stond er na flink wat hak-boor-en-breek-werk, een telefoon in de woonkamer te glimmen. Dat bleek al spoedig niet voldoende.

In die tijd werd er voornamelijk ’s nachts gecomputerd. De (gehuurde) computertijd was kostbaar en omdat schijven alleen gebruikt werden voor het Operating System, werden alle programma's nog stuk voor stuk (in batch) gedraaid. Dat betekende dat er heel wat testcycli nodig waren om een programma er doorheen te jassen, want zelfs als wij al foutloos zouden kunnen programmeren (allesbehalve), dan was er altijd wel een ponstypiste die - terecht - teveel moeite had met ons (mijn) handschrift.

Om de doorlooptijd te bekorten en de kostbare tijd optimaal te besteden was het noodzakelijk dat er van tijd tot tijd een ‘systeemanalist/programmeur’ (want zo heten we toen) beschikbaar was. U raadt het al, als één van de weinige telefonische bereikbaren, viel mij regelmatig deze eer te beurt.

Kort daarop werd er - om die reden - met aanvullend hak-boor-en-breek-werk een toestel in de slaapkamer geplaatst en had ik het twijfelachtige genoegen om voorin de map van de Hoofdoperator, terecht te komen. Dat was het begin van een periode dat ik met onregelmaat uit bed werd gebeld met als gevolg korte nachten, goede herinneringen en een levenslange verslaving aan zwarte koffie zonder suiker. 

Het Als iets gratis is betekent dat alleen dat de rekening nog moet komen.