Maretak, Mistletoe of Vogellijm (Viscum album) is een halfparasiet die vooral groeit op populieren en appels in kalkrijke streken. Hij betrekt het vocht van de gastheer en regelt de rest zelf. De schade die Maretak zijn gastheer berokkent is te verwaarlozen, behalve als het er heel veel zijn. In Nederland vind je ze in Zuid Limburg, in Duitsland België en Frankrijk vind je ze in overvloed. Maretak ziet eruit als een grote kluwen die op en over een tak hangt. De bollen zijn in de winter het best zichtbaar als het blad van de gastheerboom is gevallen.
De Maretak is een zeer merkwaardige plant. Anders dan alle andere planten. Zo kiemt het zaad bijvoorbeeld niet in het donker. De groenblijvende plant groeit in een bolvorm, de takken groeien zowel naar boven als naar beneden en dat niet omdat de taken niet stevig genoeg zou zijn! Voor zover ik weet is het de enige plant die takken ontwikkelt die van de zon af groeien. Plant en besjes zijn giftig.
Uit de gele vrouwelijke minibloempjes rijpen in het najaar witte, doorschijnende besjes. Elke bes bevat één zaadje. Om het zaadje heen zit een voedselvooraad - net zo als bij een ei – waardoor de kiem de eerst periode overleeft. Uit de bes komt één of meer kiempjes, die zich ombuigen naar de tak en daar als hechtschijfjes contact mee maken. Als de eerste blaadjes zijn gevormd haalt de plant vocht uit de lucht. In de loop van de zomer groeit er uit hechtschijfje een kiemworteltje dat de bast van de plant doorboort. Vòòr de winter voorbij is in moet dat er in slagen om de sapstroom van de gastheer te bereiken. Lijsters en lijsterachtigen verspreiden de zaden tijdens hun najaarstrek (naar het zuiden dus) over grote afstand via uitwerpselen. Als de bessen worden gegeten verteren de zaden niet, ze houden een kleverig omhulsel en zo komen ze via de uitwerpselen op hun bestemming.
Ons woord viscositeit is afgeleid van het stroperige vocht in de besjes van deze Viscum Album. Onze voorouders zagen door de bijzondere ontwikkeling en groeivorm, de Maretak aan als iets magisch waar ze allerlei krachten aan toekenden. Bij de Kelten en Germanen was de maretak een heilige plant. Er is rijke historie aan mythen, sagen en legenden aan verbonden die tot vandaag her en der doorwerken.
Een oude Scandinavische mythe vertelt dat de god Balder gedood werd door een pijl gemaakt van mistletoe. Zijn moeder, Frigga, huilde en haar tranen werden de witte besjes op de mistletoe. Er werd besloten dat dit plantje nooit meer als wapen mocht worden gebruikt. Frigga was de godin van de liefde, en gaf een kus aan iedereen die onder de mistletoe doorliep. Hier komt onze traditie van het kussen onder de mistletoe waarschijnlijk vandaan.
Maretak op een eik is zeldzaam. De druïden - zo noemen de Galliërs hun tovenaars - beschouwen niets heiliger dan de Maretak die op een eik groeide. Volgens Plinius de Oudere die leefde van 23 - 79 na Chr. (ja, er was ook een Plinius de Jongere, zijn neef), sneed een in wit geklede druïde in de midwinterceremonie met een gouden sikkel de maretak uit de heilige eik. De afgesneden plant mocht de grond niet raken en werd in witte doeken opgevangen. Daarna slachtte de druïde de offerdieren en dompelde de maretak in water dat dan als bescherming tegen ziekten en onheil werd gebruikt.
Van Maretak worden medicamenten gemaakt, o.a. Iscador dat als nevenbehandeling door antroposofische artsen wel wordt geïnjecteerd bij kanker. Er is nog geen sluitend bewijs geleverd dat de preparaten een duidelijke effectiviteit hebben bij kankerpatiënten, dat onderzoek schijnt nog te lopen. Wel is aannemelijk gemaakt dat Iscador een positieve bijdrage kan leveren aan de kwaliteit van leven van kankerpatiënten.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten