Bewustzijn zonder grenzen

De afgelopen week was ik 4 dagen in NL. De aanleiding was een symposium dat werd gehouden op de VU in Amsterdam en dat ik al maanden geleden had gereserveerd. Het onderwerp: ‘Bewustzijn zonder grenzen’, naar het boek van de cardioloog Pim van Lommel over zijn onderzoek BDE’s (Bijna-dood-ervaringen) bij 150 patienten.

Van Lommel hield de inleiding, gevolgd door een paneldiscussie van 2 wetenschappers die het niet eens waren met zijn benadering. Ook de middag was gevuld, o.a. met een keuze uit 30 workshops, maar je kon er maar 1 kiezen.

Het blijft zeer intrigerend hoe iemand die hersendood is (‘een vlakke’ ECG heeft ) en klinisch is doodverklaard gesprekken blijkt te kunnen beluisteren en met dichte ogen heeft kunnen ‘zien’. Eenmaal teruggekeerd in het leven binnen 10 minuten na de klinische dood, blijkt zo iemand in een aantal gevallen te kunnen reproduceren wat er tijdens zijn hersendood is gezegd en met hem/haar is gedaan. Zo morsdood was hij of zij dus niet!

Een bijkomende gedachte is dat de huidige klinische meetmethode om te bepalen of iemand dood is, op z’n minst onvoldoende nauwkeurig is. Het zou er toe kunnen leiden dat een donor een kans loopt dat zijn of haar organen worden verwijderd uit zijn nog warme lijf op een moment dat hij of zij die zelf nog een poosje had kunnen gebruiken. 

Maar die gedachte is niet het belangrijkste van de verhandeling van Lommel.

Het gaat in zijn betoog vooral om zijn conclusie dat het huidige wetenschappelijke standpunt dat het bewustzijn stopt bij de (medisch verklaarde) dood, niet houdbaar is. Er is meer wetenschappelijk onderzoek nodig. Daarvoor pleit hij. Geen nieuwe gedachte, maar zo’n bijeenkomst stemt toch tot nadenken. Er waren naar schatting zo’n 900 deelnemers waaronder bekenden en mensen die ik daar totaal niet had verwacht. Het werd een tamelijk enerverende dag.

Nu ik ‘toch bezig was’ had ik afgesproken de dag erop het boek ‘Levenslessen’ van

Elisabeth Kuebler-Ross (EKR) te bespreken met een vriendin. EKR was - ze is in 2004 overleden - een wereldberoemd psychiater die zich haar hele werkzame leven heeft bezig gehouden met stervende mensen. Het werd een serieuze, maar geen sombere dag, waarin een begin is gemaakt met een onderwerp waarvan de gedachtewisseling niet is afgerond. Pas na dit leven zal die worden vervangen door ‘weten’ of ‘niets meer weten’.