Rationele politiek besluitvorming

Ik herinner mij dat mijn eerste baas, een briljant technocraat, me vele jaren geleden eens vertelde dat hij had uitgerekend hoeveel een mensenleven voor de NS waard was. Hij had daarvoor het aantal doden op onbewaakte spoorwegovergangen geteld en die gedeeld door de

kosten van de beveiliging daarvan. Hij had de berekening en de uitkomst ervan doorgestuurd naar de NS en de politiek. Het was onbegrijpelijk vond hij dat men die uitkomst, zoals hij

dat zag: ‘in de doofpot stopte’. Hij is dat soort dingen zijn leven lang blijven doen en met ongeveer hetzelfde resultaat. Later is hij hoogleraar geworden.

Eén van zijn van afstudeerders, Karel, is een kennis van me. Karel is onlangs gepromoveerd op een onderwerp met een lange en vrijwel onmogelijk te vertalen Engelse titel. Het gaat, naar ik begrijp, over: “rationele politieke besluitvorming” waarin computers uitrekenen wat het juiste besluit is.

Het moet een bliksems ingewikkeld onderwerp zijn, want hij heeft er ruim 200 pagina’s over volgeschreven in moelijk te begrijpen Engels. Dat het niet eenvoudig is, kan je al afleiden uit de vele schema's die nodig waren om het aan professoren uit te kunnen leggen. Maar dat is kennelijk gelukt. Het moet een enorm werk zijn geweest om te bedenken dat je computers kunt gebruiken om dingen door te rekenen. Chapeau! Als beloning is Karel nu op een vrijdagmiddag WeledelZeergeleerd geworden.

Het is wetenschappelijk ongetwijfeld een hoogstandje om de begrippen ratio en politiek aan elkaar te knopen, want als wetenschappelijke leek is voor mij “rationele politieke besluitvorming” een contradictio in terminis (met dank aan mijn leraar Nederlands van destijds). Maar het ziet er desondanks veelbelovend uit!

Leve de ICT, want als je via informatietechnologie Nederland kunt besturen, zal dat ongetwijfeld de belangrijkste bijdrage vormen aan de economische crisis. De toekomst van Nederland ziet er weer hoopvol uit, afgezien van het stijgen van de zeespiegel natuurlijk.

Wat nadenken over hoe je de verschillende regels programmeert, een paar slimme programmeurs er op zetten, alles in een paar computers stoppen en klaar is JP. Alle ambtenaren en het voltallige parlement kunnen naar huis. Dat zal nog eens besparen! Bos krijgt een makkie, Rita V. kan het wel vergeten en wat zal Wilders op z’n neus kijken.

Geen dilemma’s meer over hoeveel geld er naar Zorg of naar Onderwijs moet. Discussies over de OV-jaarkaart, studieduur en overheidsparticipatie worden allemaal overbodig. Geen gedoe meer over de besluitvorming over Irak en nooit meer parlementaire enquêtes. De parameters van het Centraal Planbureau en de Nederlandse Bank doen het werk. Knap bedacht. Misschien is er nog net tijd genoeg om even de informatiesystemen van de Belastingdienst op orde te krijgen.

Wat zal ’t leven simpel en mooi worden. Het enige dat je er tegenin kunt brengen is dat het wat saaier wordt, maar ze vinden vast wel wat anders om 't journaal te vullen en er zijn nog genoeg boeren die een vrouw zoeken. Hoewel……, tegen die tijd misschien niet meer.

 Het geeft natuurlijk geen pas iets zo geleerds in twijfel te trekken, ik zou het ook niet durven, maar het onderwerp doet me sterk denken aan het gedachtegoed van Taylor over ‘scientific

management’ (wetenschappelijke besluitvorming) van het einde van de 19^e eeuw. Die  gedachten hebben het nooit gehaald. Karel weet dat heel goed, want  we waren beiden jarenlang examinator van een opleiding waar de kandidaten o.a. geacht werden te weten wat de denkfouten van Taylor waren. Maar hij is niet voor niets WeledelZeergeleerd geworden dus dat soort fouten zal hij niet hebben gemaakt.

Misschien wordt Karel binnenkort hoogleraar. Dan kan hij studenten bij gaan brengen dat het wel degelijk mogelijk is om logica, computers en politiek te combineren. Dan breken er mooie tijden aan. De bestuurders zullen hem eeuwig dankbaar zijn voor zijn wetenschappelijke onderbouwing van hun ‘politieke logica’ en de burgers omdat ze eindelijk rationeel worden bestuurd.

Het zal me niets verbazen als Karel binnenkort het initiatief neemt voor een berekening over de waarde van een mensenleven voor de NS.